De maffia: een succesvol familiebedrijf?
De Calabrese maffia ‘Ndragheta is actief in geheel Noord Europa. Gisteren is een gevaarlijke clan opgerold met vertakkingen in Nederland, België, Duitsland en Italië. Hoewel Eurojust en Europol terecht trots zijn op dit resultaat is dit niet meer dan het topje van de ijsberg.
De maffia is een rijke, meedogenloze multinational. Schattingen geven aan dat de maffia wereldwijd 25.000 leden heeft met een omzet van meer dan €100 miljard maar niemand kent de echte cijfers. Zij controleert de internationale drugshandel via Zuid Amerika en het Midden Oosten. De maffia bezit veel legitieme bedrijven, verstrekt leningen en heeft contacten in de politiek, de overheid en justitie.
Hun succes intrigeert mij. En het feit dat ze opereren als een familiebedrijf.
De 6 wetten van succes van de Maffia
1. Structuur en leiderschap
De kern van de maffia is een familie die bestaat uit een Capofamiglia (“hoofd van de familie”) een Capo Bastone (“onderbaas”) en een Consigliere (“raadgever”). Het is binnen de familie duidelijk wie de baas is en wie de orders geeft. De Capo en de Consigliere worden elk jaar opnieuw gekozen op basis van hun kwaliteiten. Als een Capo corrupt of incompetent is wordt hij afgezet (of vermoord).
2. Een verbindende traditie
De maffia kent een indringend inwijdingsritueel en heeft strikte normen en waarden. Een ingewijde zweert trouw aan de Capo en de familie, gebruikt geen drugs, zal zich nooit inlaten met de vrouw van zijn collega’s, zal zijn eigen vrouw met respect behandelen en zal zich op straffe van de dood houden aan zijn zwijgplicht. Dit alles om te voorkomen dat iemand gaat praten. Een ingewijde heet “een man van eer” te zijn.
3. Een ruimer familiebegrip
De familie of de clan vormt de kern van de maffia en haar leden bestaan uit bloedverwanten en uit buurt- of streekgenoten. Er zijn veel onderlinge huwelijken om de band te versterken. Men noemt zich een familie en men gedraagt zich als een familie. Alleen betrouwbare mannen worden ingewijd. Ons kent ons.
4. Maatschappelijke verbondenheid
Elke familie is verbonden met haar gebied (regio, dorp of wijk). Veel bewoners hebben familie of bekenden in de maffiafamilie zitten. Er is rust, orde en overzicht. Ongereguleerde diefstal wordt aangepakt. Ondernemers betalen “beschermgeld” en in ruil daarvoor zijn hun families en hun bezittingen veilig.
5. Marktgerichte groeistrategie
De maffia is gericht op groei verandert mee met de markt. Oorspronkelijk beschermde de maffia rijke landeigenaren. Daarna verdiende de maffia geld met fraude, omkoping, drugshandel en kidnapping. Tegenwoordig is de maffia actief in het bedrijfsleven: o.a. in de bouw, horeca, transport, casino’s en recycling. Bedrijven in nood worden “geholpen” met wurgleningen en daarna overgenomen. De laatste trend is dat de maffia actief is in mensensmokkel en immigrantenstromen.
6. Als je kan delen kan je ook vermenigvuldigen
De maffia is een netwerk van samenwerkende families die onderling overleggen en samenwerken. Maffia families werken ook samen met andere criminele organisaties zoals de Mexicaanse drugskartels, de Albanese en de Russische maffia.
Pragmatisch en flexibel
Wat mij opvalt is dat de maffia zo pragmatisch is. De maffia volgt de markt en past zich aan: het is een lerende organisatie. Men kiest altijd voor datgene dat in de praktijk het beste werkt. Haar structuur is een balans tussen hiërarchie én democratie. De familie bestaat uit bloedverwanten én talentvolle jonge mannen uit de buurt. Er is traditie én innovatie. Men is autonoom én werkt samen. Men is lokaal geworteld én opereert internationaal. De families werken in de onderwereld én in de bovenwereld.
En als er een conflict ontstaat tussen twee rivaliserende families? Dan wordt het conflict uitgesproken in hoog overleg tussen de belangrijkste Capo’s. De ‘Ndrangheta gaat nog verder en versterkt de banden door gearrangeerde huwelijken. Want je familie verraad je niet.
De achillespees
Toch is de maffia niet onverslaanbaar. De maffia heeft een brede achterban nodig die haar gedoogt. In Zuid Italië is de overheid traditioneel zwak en corrupt. De burger voelt zich aangewezen op de maffia om te kunnen overleven. Maar als die steun wegvalt, dan heeft de maffia het moeilijk. De Cosa Nostra op Sicilië heeft dat ervaren. Na de moorden op de succesvolle anti-maffia rechters Giovanni Falcone en Paolo Borsellino is justitie sterker geworden en zijn er meerdere corrupte bestuurders vervangen. Normen en waarden veranderen. Paus Franciscus veroordeelt de maffia in een toespraak in Palermo. Niet alle ondernemers laten zich meer afpersen. Jonge mannen kiezen vaker voor een leven als arts of advocaat. Politici durven zich tegen de maffia uit te spreken. En burgers durven te getuigen.
Het is nog lang niet gedaan met de maffia maar als de lokale achterban zich van hen afwendt is het gedaan met de familie. En dát is de belangrijkste les.
